เอาชนะศัตรูด้วยความอดทนอดกลั้น

ครั้งหนึ่ง พระพุทธองค์และพระภิกษุสงฆ์ได้เสด็จไปเมืองโกสัมพี ในเมืองนั้นมีพระมเหสีพระองค์หนึ่งชื่อว่ามาคันทิยา พระมเหสีพระองค์นี้อาฆาตแค้นกับพระพุทธองค์เป็นการส่วนตัว เมื่อพระนางทราบว่าพระพุทธองค์เสด็จมาที่เมืองนี้ ก็รีบไปจ้างพวกเจ้าลัทธิต่าง ๆ พวกกรรมกร พวกทาสที่เป็นมิจฉาทิฐิ ให้พากันมาด่าทอพระพุทธองค์และพระภิกษุสงฆ์ ด้วยถ้อยคำหยาบคายต่าง ๆ นานา

พระอานนท์พุทธอุปัฏฐากทนฟังคำด่าทอไม่ไหวจึงกราบทูลให้พระพุทธองค์พาภิกษุสงฆ์เดินทางออกจากโกสัมพี แต่พระพุทธองค์ได้ตรัสตอบกับพระอานนท์ว่า

"อานนท์! ถ้าหากว่าเราไปสู่ที่อื่นแล้วถูกคนในที่นั้น ๆ กระทำทารุณด้วยการด่าทอต่อเราอีกจะทำอย่างไร?"

"ถ้าเป็นอย่างนั้น พวกเราจักไปสู่ที่อื่น ๆ อีก"

"ถ้าในที่แห่งใหม่นี้ เราก็ยังถูกด่าทอสบประมาทอยู่อีก เราจะทำอย่างไรต่อไป"

"พวกเราก็ควรไปสู่ที่อื่นต่อไปอีก พระเจ้าข้า"

พระพุทธองค์ทรงนิ่งอยู่ขณะหนึ่ง แล้วทรงเหลียวดูพระอานนท์ด้วยสายพระเนตรที่อ่อนโยนอย่างยิ่ง พร้อมกับตรัสว่า

"ดูก่อนอานนท์! อดทนให้เหมาะ ๆ เสียสักหน่อยเท่านั้นก็จะตัดความยุ่งยากทั้งหมด มันไม่เป็นที่แน่นอนว่าเราจะหาพบที่แห่งใหม่ ซึ่งไม่มีใครด่าทอในโอกาสขางหน้า แต่มันเป็นที่แน่นอนว่า เราจะหาพบที่เช่นนั้นได้ในที่ตรงนี้เองหากว่าเราอดทนอดกลั้นกันเสียบ้าง ด้วยการอดทนอดกลั้นนี่เองนักปราชญ์ทั้งหลายแม้ในกาลก่อนก็สามารถเอาชนะศัตรูได้โดยสิ้นเชิง"

"อานนท์เอ๋ย จงดูช้างซึ่งบุคคลพาเข้าไปสู่สนามรบ มันพุ่งตัวเข้าไปในท่ามกลางการต่อสู้อันชุลมุนวุ่นวาย มันไม่เอาใจใส่ต่อลูกศรหรือหอกซัดซึ่งคนทั้งหลายพุ่งซัดเข้ามาโดยรอบทิศ มันตั้งหน้ากระโจนเข้าใส่ข้าศึก ทำลายสิ่งต่าง ๆ ซึ่งเข้ามาเบื้องหน้าให้ราบ

อานนท์ ตถาคตจักอยู่ในที่นี่ จักเผยแผ่คำสอนที่ถูกต้องด้วยกำลังกายและกำลังใจที่มีทั้งหมดอย่างไม่หยุดยั้ง เพื่อปลดเปลื้องกิเลสอันชั่วช้าที่ติดแน่นอยู่ในจิตใจของคนเหล่านั้นให้หมดสิ้นไป

ตถาคตจะไม่เอาใจใส่แม้แต่หน่อยเดียวในคำกล่าวร้ายของฝ่ายปฏิปักษ์ซึ่งแกล้งกล่าวร้ายต่อเรา มันเหมือนกับคนที่ถ่มน้ำลายขึ้นไปบนฟ้าเพื่อให้ฟ้าเปื้อน

แต่น้ำลายกลับตกมารดหน้าของผู้ถ่มนั่นนั้นเอง นี้เป็นฉันใด พวกที่น่าสมเพชซึ่งแกล้งด่าทอเราก็จักประสพภัยกับตัวเองฉันนั้น

เมื่อประชาชนชาวโกสัมพีได้เห็นพระพุทธองค์ และภิกษุสงฆ์มีความอดทนอดกลั้นต่อถ้อยคำกล่าวร้ายของบรรดาเจ้าลัทธิทั้งหลายได้เช่นนั้น ก็พากันเลื่อมใสและยอมรับนับถือในคำสอนของพระพุทธองค์เป็นอันมาก

อ.ขุ.ธ. เล่ม ๔๐ หน้า ๒๘๕- ๒๘๗ (มมก.)